Киев – Сиясетчи ве иш-адамы Аслан Омер Къырымлы, Меджлис реисининъ 5 муавини арасында джемаат арасында энъ корюнедир. Интервью ве изаатны пек сийрек бере. Айны заманда, Аслан бей къырымтатарлар темсилий органында юксек вазифелерннъ бирини тута. Меджлисте, икътисадий болюкни идаре эте, Киевде къырымтатар джемаатчылыкънынъ ребери ола ве «Къырым Халкъара Бизнес Ассоциациясынынъ» ёлбашчысы сайыла. Qırım.Aqıqatqa берген интервьюсында Меджлис реиси муавини къырымтатарлар аркетининъ лидерлерине къаршы япылгъан акъсызлыкъ, Киевдеки джемаатчылыкънынъ фаалиети ве кенди бизнес къурумларынынъ келеджеги акъкъында икяе этти.
– Аслан, Къырым ишгъаль этильген сонъ, Киевдеки къырымтатарлар джемаатчылыгъы азаларнынъ сайысы арттымы?
– Киев джемаатчылыгъы ишини 1999 сенеси башлады. Украинада юзь берген вакъиалардан себеп, семетдешлеримизнинъ мындаки сайысы артты. Эсасен окъугъан студентлер, чалышкъан буюк ширкет хадимлери булуна эдилер. Оларнынъ сайысы 1,5 3 бинъге къадар ете эди.
– Шимдики вакъытта Киевде не къадар къырымтатары яшай?
– Сонъки малюматларымызгъа коре, даа 3 бинъ къырымтатары къошулды. Бойлеликнен, меджбурен кочькенлернен бирликте тахминен 6 бинъ къырымтатары яшай, бу ракам эп осьмекте.
– Джемаатчылыгъынъыз кочькенлерге алышмакъ ичюн насыл ярдым косьтере?
– Къырымда белли бир вакъиалар башлангъан сонъ, Къырымдан кельген адамларнынъ сайысы бирден артты, онынъ ичюн бу джерьянны насылдыр идаре этмек керек олгъаныны анъладыкъ. Биз ярдымгъа мухтадж олгъан адамларны дестеклемек ичюн координацион меркезни тешкиль эттик. Шахсен мен озюм бир къач кере чешит регионларгъа барып кельдим, Львовны зиярет эттим, анда да Киевге багълы олгъан меркез къурулды. Бизим векиллеримиз Волынь, Херсон, Ивано-Франковск, Луцк ве Днепропетровскте булуналар. Биз гонъюллилерни топлап олдыкъ.
Координацион меркезининъ иши ичюн джемаатчылыкънынъ офисини айырдыкъ. Бойле этип, «Крым-СОС» пейда олды, ичтимаий агълар вастасынен малюматны топлап, пайлашып башладылар. Гонъюллилер, лякъайд къалмагъан адамлар келип кочькенлерге ичтимаий меселелерде къол узаттылар. Адлиевий ярдым, янъы шараитлерге алышмакънен багълы дестек косьтерильди.
«Кремльнинъ Меджлис иле куреши бошуна оладжакъ»
– Меджлиснен багълы энъ сонъки вакъиа Мустафа Джемилев ве Рефат Чубаровгъа ярымадагъа кельмекнинъ ясагъынен багълы олды. Занынъызджа, не макъсад иле буны яптылар?
– Мустафа Джемилев ве Рефат Чубаров – Къырым ярымадасынынъ энъ итибарлы векиллери, къырымтатарлар ве джемаат фикирлерининъ лидерлери. Ракъиплеримизнинъ сиясети пек анъалайышлы, олар къырымтатар миллий арекетини ёлбашчысыз къалдырмагъа истейлер. Миллий арекет исе, ярымадада энъ демократик къурумдыр, бу себептен олар ичюн хавфлы. Олар ичюн Къырымда сербестлик ве инсан акъларыны къорчалагъан сеснинъ ёкъ этильмеси муим.
– Рефат Чубаров ярымадада олмагъан вакъытта, меджлисни ким идаре этеджек?
– Рефат Чубаров Меджлиснинъ реиси олып къала. Меджлис – къырымтатарларнынъ идаре этюв органларынынъ энъ юксек къурумыдыр. Шимдики вакъытта, о ишини девам эттире ве вазиефелерни ерине кетире. Амма, вазиет тюбю-тамырынен денъишип башласа, белли бир саалар ичюн месулиетли сайыладажкъ векиллер сайланаджакъ.
– Меджлис реиси муавинлерини ярымададан къувмалары мумкюнми?
– Бу сонъсуз бир джерьян. Меджлис бир къач асырлыкъ тарихке малик. Бу киби идаре этюв орган бир чокъ девлетлер мевджут. Онынъ иле куреш мантыкъсыз, чюнки даима лидерлер пейда оладжакъ ве Меджлис шартларгъа бакъмадан фаалиетини девам эттиреджек.
Къырымтатарларны шимди разы олгъан ве олмагъан сойларына больмеге истейлер. Разы олмагъанларны эм шантаж япарлар, эм къоркъузырлар, эм репрессияларгъа огъратырлар. «Татлы бахшыш» усулы исе, эр шейге бойсунгъан, эр тюрлю истеклерини ерине кетирмеге азыр олгъанларны беклей.
– Меджлисни болип, тесилий органнынъ ребери оларакъ Кремль тарафдарыны къоймалары мумкюнми?
– Эр алда Меджлисте халкъ тарафындан дестекленген бир къысымы оладажкъ. Къырымтатарларны енъмек имкянсыздыр. Кремль кимни айбетледжеги муим дегиль. Эп бир халкънынъ истегине къаршы къоюлгъан шахыслар ашалав ве урьметсизлик астында къаладжакъ.
– Сиз Меджлисте миллий икътисадият инкишафы, ятырым боюнджа тыш ишлер болюгининъ ребери оласынъыз. Ишгъальден сонъра идаре чалышмаларны девам эттиреми?
– Биз ишимизни кечкен сене ноябрь айында башлагъан эдик. Бунъа буюк авеснен янаштыкъ, теджрибемизни къулланып, ишке кириштик. Офис ачтыкъ, мутехассысларны джельп эттик, Къырымнынъ икътисадий инкишафы стратегиясы узеринде ччалышып башладыкъ. Халкъара севиелерде корюшювлер отькерильди, Къырымгъа ятырымларнынъ джельп этюв имкянлары музакере этильди. Бир къач девлетте Къырымгъа ярдым этеджек темсильджиликлер ачылды.
Амма ,4 ай эвельси эр шей денъишти, идаренинъ эксперт аналитик саасына ёнъельттик. Сонъки вакъытлары ярымадада чалышкъан украин ширкетлернинъ акъларыны къорчаламакъ ичюн чалышмакътамыз.
«Къолумда олгъан эр шейим – Аллахтан бир бахшыштыр»
– Куньлерде Багъчасарайда Къырым къоруйыджы органлары къырымтатар ширкетлеринде тешкерювлер отькердилер. Сиз бунъа насыл къыймет кесесинъиз?
– Мен буны бир телюке, кырымтатар акъларынынъ бозулувы ве баскъы, деп саям.
– Сизнинъ Къырымдаки мулькюнъиз насыл вазиетте? Тиджарий ишинъизге баскъы япыламы?
– Меселе шунда ки, Меджлиске сайлангъан сонъ, мен тиджарет ишлерини быракъттым. Учь йыл эвельси идареджиликни ширкетнинъ янъы ёлбашчыларына къалдырдым.
– Сиз Меджлисте энъ зенгин адам, деп айталар. Бу керчекми?
– Къолумда олгъан эр шей Аллахкъа аит. Чокъмы берди, азмы берди, эр алда Аллахнынъ бергенине разымыз.
Хайрие ишлернен фааль огърашмыз, джемаатчылыкъ сааларында чалышамыз, эр тарфтан файдамыз тийгенини истеймиз. Иште, бу бизим зенгинлигимиз.
– Къырым ишгъаль этильген сонъ, сизнинъ реберлигинъизде «Къырым Халкъара Бизнес Ассоциациясы» насыл чалыша?
– Ассоциация чалыша, экспертлик- аналитик ишлерини беджере, консалтингенен огъраша.
– Кремльге якъын ве Меджлиске къаршы олгъан базы нешир ве сайтлар, кечкен сенеден башлап, сизни тенъкид этип келелер. Не ичюн сизни информацион дженкнинъ къурбаны яптылар?
– Шимди Украина агрессив тешвикъат ве мемлекетте юзь берген вакъиаларнынъ терс косьтерилювинен къаршылашты. Девлетке къаршы акъикъий информацион дженк алып барыла. Лидерлерге къаршы «ольдюриджи бир куреш» алып барыла, матбуат васталарында устьлерини лекелейлер. Копеклер афыра – керван ёлуны девам эте! Биз ишимизнен огърашмагъа девам этемиз. Тшвикъат ве яланлар таркъаткъан адамларнынъ япкъанлары янълыштыр. Амма, бу оларнынъ сечими. Биз эйиликке чалышамыз ве бу ёнъелиште девам этеджекмиз.
– Амма не ичюн сизни о къадар тенъкъид этелер?
– Бизим мевамымыз оларны къозгъалайлар, тешеббюслеримиз буюк ве мувафакъиетли нетиджелер кетире,Онынъ ичюн бельки.
«Къырым меселелери боюнджа назирликни мейдангъа кетирмек керек»
– Сиз Багъчасарайдаки «Орта Джамининъ» тамир ишлерине пара айыргъан эдинъиз. Шимди о кимге аит?
– Джамининъ тикленюви белли бир иш олды. Оны бир къач асыр эвельси эдждатларымыз къургъан эдилер, бизим ичюн оны гъайрыдан тиклемек муим эди. Буны бутюн къорантамыз тюшюне эди: бабам, агъам, балалар. Бу тек меним енъишим дегиль. Къорантамызнынъ ань-анеси, эдждатларымыз да медресе, мектеп, джами къургъанлар. Оларнынъ хайыр ишлерини девам эттиремиз, бу бизим тарихымыз, бизим бир парчамыз. Джамини тиклеген сонъ, оны Муфтияткъа теслим эттик.
– Я джамиге бир шей япылыр деп къоркъмайсызмы, кеченлерде медреселерде тинтювлер отькериле, ибадетхаелерни якъалар?
– Къырымда юзь берген вакъиалар эр кимге аит. Биз ич бир шейге бакъмадан, хайрие ишлеринен огърашаджакъмыз.
– «Орта Джами»нинъ ачылув мерасиминде Павел Шеремет те иштирак этти, о шимди Украина икътисадият назиридир. Сиз онен достлашасызмы, багъ тутасызмы?
– Эбет, багъ тутамыз. Ишнен багълы мунасебетлеримиз
– Куньлерде Украина халкъ векили Николай Катеринчук Юкъары Шурагъа Къырым меселелери боюнджа назирликнинъ пейда этилюви боюнджа къанун лейхасы кирсетильди. Бу киби къурурмнынъ тешкиль этильмесине къол тутасызмы?
– Айткъаным киби, Къырым меселелери боюнджа назирлик керек. Девлет огюнде олгъан меселелер, оларнынъ энъ юксек севиеде чезильмеси лязим. Ишгъальден эвель Къырымда бир чокъ девлет къурумлар бар эди, шимди исе, бир дане де ёкъ. Бу вазиетни денъиштирмек керек.
– Юкъары Шурада гизлиден сизнинъ бу вазифеге намзет олгъанынъызны айталар, ве Мустафа Джемилев де сизни теклиф этмекте. Бу керчекми?
– Бу меселени изаатлап оламайым, чюнки ошеклерни изаатламагъа истемейим.
– Къырымгъа чокъ келесизми? Сизни де йибермейджеклеринден къоркъмайсызмы?
– Сонъки кере сынъырны Мустафа Джемилевнен кечкен эдим. Мен беллесем, сынъырны кечмеге ич бир кимсе кедер этмез. Биз кимсени ве бир шейден къоркъмаймыз.
